Inspreken op 19 september
Op 19 september werd in Provinciale Staten behandeld:
Statenvoorstel basisrapportage Samen naar een waterrobuust Limburg – WRL - Zuidelijk Maasdal Voor een dergelijke vergadering bestaat er inspreekrecht, maximaal 5 minuten. Naast WSN waren er nog twee insprekers nl. mw. Marja Hilders AWP fractie in het Waterschap op persoonlijke titel en de heer Nico Broekema voorzitter van het Platform Stroomgebied Geul (PSG).
De tekst van WSN: Water-Stop.NU is een stichting die zich richt op het helpen voorkomen van herhaling van de overstromingen en ander waterongemak in het Geulmondgebied. De Stichting streeft daarbij naar totstandkoming van deskundige regie in het waterbeheer. Het Geulmondgebied is 5km lang en strekt zich van zuid naar noord uit van Meerssenhoven via Bunde Brommelen Geulle-beneden tot aan Broekhoven. Het ligt ingeklemd tussen de hellingen van het Bunderbos en de oostelijke dijk van het Julianakanaal. Een polder zonder voorzieningen. Er wonen 3 tot 400 huishoudens afhankelijk van hoe je de waterhoogte inschat.
Tijdens de overstromingen van 2021 constateerden bewoners van het gebied een bestuurlijke en veiligheidschaos. Er was geen planning en de veiligheidsnormen en -procedures waren voor bewoners afwezig danwel ondoorzichtig. Na de overstromingen bleek dat achterstallig onderhoud en onduidelijkheid over wie voor welk kunstwerk verantwoordelijk is, een rol heeft gespeeld in de mate van de omvang van de ramp. Wij willen als bewoners duidelijkheid hoe het veiligheidsniveau van de burger gewaarborgd wordt in een gebied waar een provincie, twee waterbeheerders, twee gemeenten en Staatsbosbeheer hun verantwoordelijkheden hebben. Er is onderhand genoeg gepraat over zelfredzaamheid van de bewoners. Het dedain waarmee getroffenen geadviseerd werd om stopcontacten hoger te plaatsen en een tegelvloer aan te leggen is stuitend, alsof bewoners daar zelf niet op komen. Als het ook nog eens komt uit een hoek die zelf niet levert dan hoeft niet uitgelegd te worden hoe dat bij bewoners valt. Water-Stop.NU is betrokken bij diverse overleggen met gemeente en waterbeheerders. Het WRL-programma wordt een periode van 15 jaar gegund. Maar waterkerende middelen kunnen door bewoners slechts aangeschaft worden in functie van de geboden bescherming tegen hoogwater. Bewoners willen geïnformeerd worden wat NU de crisisplannen zijn. Als er volgende week een code rood wordt afgegeven bij een hoog waterpeil bijvoorbeeld, welke maatregelen worden er genomen? Het antwoord is urgent en noodzakelijk, zodat de bewoners hun zelfredzaamheid adaptief kunnen vergroten in afwachting van definitieve veiligheidsmaatregelen voor het gebied. Water-Stop.NU ondersteunt bewoners met Helpende Handen en draagt bij aan de totstandkoming van draaiboeken.
Iedereen in het veld heeft in 2021 zijn/haar best gedaan maar daarmee wordt verhuld dat er binnen de Provincie systeem tekortkomingen zijn en een veiligheidscultuur die ontbreekt. Gebruik van woorden (al dan niet geleend) als Waterveiligheid (oppervlaktewater is niet veilig) en Waterrobuust doet ertoe. Ze maskeren de leemte tussen bestuurlijke en leefwereld. Het moet gaan over de veiligheid van bewoners als prioriteit nummer 1 en niet in eerste plaats over belangenbehartiging van bepaalde bedrijfstakken in deze provincie. De bestuurscommissie-instelling vraagt daarom om een zorgvuldige scheiding van petten. Het is een gebrek aan bestuurlijk lef om je als verantwoordelijke voor het waterbeheer niet te onderwerpen aan een onafhankelijke waakhond. Waar die niet is moet hij gecreëerd worden, zoals in andere veiligheidskritische bedrijven. In Zuid-Limburg is de Geul met haar zijbeken het systeem dat aangepakt moet worden. Daar zijn systeemoplossingen voor. In de laatste honderd jaar is Zuid-Limburg verstedelijkt zonder het watersysteem gelijke tred te laten houden. 2021 heeft dat keihard aangetoond.
De risico’s zoals benoemd in de basisrapportage zijn bijzonder herkenbaar, het zijn voelbare risico’s voor de bewoners van het Geulmondgebied bij elke hevige bui.
De Geulduiker onder het Julianakanaal in de gemeente Maastricht bij Bunde bevat een 90 jaar oude systeemfout. Het water van een stroomgebied van 340 km2 wordt door een nauw kunstwerk gedwongen zonder veiligheidsklep. Een effectieve fail/safe oplossing rond de Geulduiker middels een overloop in het kanaal valt snel en efficiënt te realiseren met inbegrip van eromheen liggende risicogebieden. Water-Stop.NU heeft daartoe plannen ingediend en tevens van arren moede na 4 jaar zelf een onderzoek gefinancierd. Uitvoering kan menige bewoner geruststellen, veel bewoners kunnen dan bezuinigen op de enorme voorziene kosten die uit de woningscans zijn gerold en bovenal worden giga kosten als in 2021 effectief voorkomen in geval van hoogwater. Daarnaast: de plannen van de Zuidelijke Maasvallei, mits niet in concerto uitgevoerd, kunnen risico verhogend voor het Geulmondgebied gaan werken. Menige fractie uit dit huis is op veldbezoek geweest in het Geulmondgebied. We vertrouwen erop dat daarbij opgedane kennis over een gecompliceerd gebied hen tot verstandiger keuzes zal brengen. Niet voor Waterveiligheid maar voor de veiligheid van bewoners, hun kiezers!
Video op https://limburg.bestuurlijkeinformatie.nl/Agenda/Index/c88ed405-110d-49b1-855c-d16addfcbfa6 Na het inspreken wordt de Agenda volgens plan afgewerkt. Er ontstaat dan een tijdsgat tot het onderwerp aan de beurt komt. Uiteindelijk na wat discussies waarin enkele partijen een lichte vorm van urgentie toonden komt de Gedeputeerde Water aan het woord. Hij reageert op enkele door insprekers aangedragen punten. Er is dus geen discussie met de sprekers. Vandaar een observatie/reactie hieronder.
Op de berichtgeving dat er niks gebeurt komt er een lijstje tevoorschijn waarin 21 werken, straten en kleine locaties in verschillende gemeenten, zaken die grotendeels al lopende zaken zijn en die met de systeemaanpak van de Geul niet direct van doen hebben. Op bovenstroomse berging komt een klassiek overdrijvingsantwoord: we gaan van het ‘Heuvelland’ geen kraterlandschap maken (alsof iemand dat gesuggereerd zou hebben). Het is een soortgelijke reactie als bij Valkenburg gebezigd wordt: we gaan geen 4m hoge wanden langs de Geul plaatsen. Overdrijving van andermans argument om daarna niets te doen. Er bestaat vast een mooie wetenschappelijke term voor. Ondertussen bouwt het ‘Water in Balans’ programma van het Waterschap de ene na de andere regenwaterbuffer (waarvan de werking zelfs door mensen binnen het Waterschap betwijfeld wordt). Is dat geen kraterlandschap?
Kelmis komt ter sprake omdat PSG dat in de inspreekbeurt noemde als een voorbeeld dat de internationale samenwerking niet op orde is. PSG voerde zelf een veldonderzoek uit in Kelmis waaruit bleek dat de bouwactiviteiten tot 2% doorstroomeffect kunnen leiden en dat vervuilde grond niet verwijderd wordt. De Gedeputeerde echter vond het genoeg dat een ambtenaar van de Provincie ter plekke is gaan kijken en geconstateerd heeft dat er niets aan de hand is, daarbij voorbijgaand aan de essentie van hetgeen de inspreker naar voren bracht. In de vorige WSN-nieuwsbrief maakten we ook al melding van deze reactie door WRL/Provincie. Als iedere gemeente zijn gang kan blijven gaan komt er geen verandering/verbetering. Provinciale Staten vinden uiteindelijk alles wel goed en stemmen, zonder tegenstemmen of onthoudingen, vóór.