Bewoners Geulmondgebied lopen jarenlang onnodig risico bij hoogwater van de Geul
Op 4 juni vond een informatiebijeenkomst plaats in een gemeenschapshuis in Meerssen voor bewoners en bedrijven die de watersnood van juli ’21 in het Geulmondgebied hebben meegemaakt. Een volle zaal representeerde bewoners, waterdeskundigen, wetenschappers, en bestuurders. Stichting Water-Stop.NU (WSN), heeft inmiddels een groot netwerk opgebouwd, waarvan velen met grote verwachtingen aanwezig waren. De Stichting (WSN), een belangenbehartiger van bewoners, vat nogmaals samen waar het wat de stichting betreft om gaat: Oplossen van de waterproblematiek en verbetering van ‘regie’ die erboven zou moeten hangen waarbij oplossingen op elkaar worden afgestemd om een herhaling van een ramp als in ’21 te helpen voorkomen. WRL Waterveiligheid & Ruimte Limburg (WRL), een programma waarin het Rijk, provincie, waterschap en gemeenten samenwerken, presenteerde de uitkomsten van een onderzoek dat is gedaan om maatregelen te treffen om het gebied te beschermen tegen hoogwater. Royal Haskoning en HKV1) zijn ingehuurd om mogelijke maatregelen te verkennen, het effect ervan te berekenen en ook op basis van kosten tot een advies te komen. De meest kansrijke oplossingen werden in de koelkast gezet vanwege kosten of de tijd die nodig is om eraan te rekenen. Pas in 2027 kunnen besluiten worden genomen, waardoor fysieke maatregelen uiteindelijk tien jaar na de ramp effect kunnen sorteren. Gepresenteerd werd een doorstroomvergroting van de sifon bij Bunde, waarmee onder ideale omstandigheden 7 % betere waterdoorvoer van de Geul kan worden bereikt. Met relatief weinig inspanning en kosten is dit het geadviseerde effect. De oplossing die steeds door WSN wordt aangedragen, de zogenaamde ‘brievenbus’ zou welvoldoende afvoer kunnen genereren, maar dit is voorlopig te duur en geeft geen garantie, volgens WRL. Andere maatregelen die voorhanden zijn en de bewoners direct meer kunnen beschermen tegen hoogwater, worden niet genoemd. Zoals het verbeteren van het onderhoud aan kwelsloten en duikers waardoor eventueel hoogwater kan worden weggeleid van bewoond gebied. Ook is er nog geen crisisnoodplan, een aangepast draaiboek dat voor veiligheid kan zorgen wanneer het morgen weer gebeurt. Het Geulmondgebied lijkt tot 2021 een blinde vlek te zijn geweest. N.B. De ‘brievenbus’ is een uitstroomopening die bij extreem hoogwater ervoor zorgt dat een teveel aan Geulwater in het Julianakanaal kan overlopen. In juli ’21 was het waterpeil van de Geul ca. 1.60 meter hoger dan het waterpeil van het kanaal, dat gereguleerd is. Dit plan heeft dan ook geen gemaal of pompen nodig en is daarmee ‘fail-safe’ (niet gevoelig voor storingen). Onnodig risico Dat dit plan enkel uit de koelkast wordt gehaald wanneer blijkt dat andere maatregelen ‘bovenstrooms’ onvoldoende effect hebben, is voor WSN onbegrijpelijk en dient herzien te worden. Het Geulmondgebied loopt jarenlang onnodig risico bij hoogwater van de Geul. Recente overstromingen van Geul, Gulp en Berwijn in mei 2024 zeggen genoeg. Aansprakelijkheid Hoeveel afvoercapaciteit is er nodig? De sifon bij Bunde, die het Geulwater onder het Julianakanaal moet doorvoeren richting de Maas voldoet niet. Dit ‘kunstwerk’ van Rijkswaterstaat moet voldoende water kunnen afvoeren en de overheid dient gewoon haar verantwoordelijkheid nemen. Water-Stop.NU is van mening dat diezelfde overheid aansprakelijk is voor de veiligheid van haar bewoners. Er is geen hoogwaterprobleem, maar een afvoerprobleem. Hoewel ingenieurs met de beste bedoelingen het rapport hebben opgesteld, vraagt WSN zich af of ze met de juiste opdracht aan het rekenen zijn gegaan. Grondwater Water-Stop.NU pleit tevens voor meer urgentie en voor onafhankelijk onderzoek naar de waterlopen ondergronds. Met de extreme neerslag van afgelopen periode stijgt ook het aantal gevallen van vocht- en grondwaterproblemen in het Geulmondgebied. In een MER rapportage werd daarvoor al gewaarschuwd. Door het afgraven van grind en daarvoor in de plaats aangebrachte kleilagen, kan het grondwater zijn weg niet vinden naar de lagergelegen Maasgronden. Conclusie Na drie jaar klinken er nog geen geruststellende geluiden voor de mensen uit het Geulmondgebied, het laagste deel van hellingland Zuid-Limburg. Samen met de hoogwaterbeschermingsnormen die in vergelijking met de rest van Nederland ongelijk zijn voor de Limburgers, is de maat nu vol voor Water-Stop.NU. De stichting roept verantwoordelijke overheden op om zo spoedig mogelijk volop werk te maken van hun verantwoordelijkheden en dus van beveiliging tegen grond- en hoogwater. Kijk voor meer informatie op de website www.water-stop.nu RKH/HKV rapport https://www.wachtnietopwater.nl/fileadmin/Rapport_Verkenning_Geulmonding.pdf